Hoe goed werkt een hand sanitizer? ⋆ Beautylab.nl (2024)

Als ik denk aan hand sanitizer dan denk ik aan van die grote flessen ontsmettingsmiddel die wij vroeger bij elke wasbak op het lab hadden staan. Heel saai, heel rechttoe-rechtaan, heel medicinaal.

Tegenwoordig is hand sanitizer, of anti-bacteriële handgel, wat hipper. Het wordt verkocht in gezellige flesjes met een kleurrijk etiket en het is verkrijgbaar in de meest uiteenlopende, tot de verbeelding sprekende geuren; van Pink Lemonade tot Warm Vanilla Sugar en Sugar Berry Shortcake. Hand sanitizer is volop verkrijgbaar in mini formaat zodat ze er niet alleen onweerstaanbaar schattig uitzien, maar je ze ook – HOPPA! – gemakkelijk meeneemt in je handtas. Vaak kosten deze mini flesjes slechts een paar euro, dus voor de prijs hoef je het niet te laten.

In de Verenigde Staten is het zelfs al jaren een hit om een klein flesje hand sanitizer mee te slepen in je tas, of eerder gezegd AAN je tas. Zo verkoopt Bath & Body Works vrolijke siliconen houdertjes waar je eerst je hand sanitizer in moet wurmen, om het vervolgens vast te klikken aan je tas of sleutelbos. Elke zichzelf respecterende high schooler heeft er minstens één aan haar rugzak hangen. In Nederland heb ik deze trend nog niet gespot, maar wie weet… wat niet is kan nog komen.

Dat hand sanitizer steeds meer en meer in opkomst is, is één ding wat zeker is. Maar hoe werkt dat spul nou precies? Doodt het écht 99,9% van de bacteriën? Bouwen we nog wel weerstand op als we dit spul zo vaak gebruiken? En is dat hoge alcoholpercentage niet ontzettend uitdrogend voor onze huid? Vandaag staat er weer een heerlijk uitpluis-artikel voor jullie klaar waarin we een duik nemen in de wondere wereld der hand sanitizers!

Hoe werkt een anti-bacteriële handgel?

Anti-bacteriële hand sanitizers zijn op de markt gebracht als goed alternatief voor het wassen van je handen met water en zeep. Je wrijft het gewoon op en over je handen zonder dat je daarvoor water nodig hebt om het af te spoelen. De meest voorkomende vorm is een gel, maar er bestaan ook luchtige foams of vloeibare hand sanitizers.

Een hand sanitizer werkt omdat het een flinke dosis alcohol bevat, vaak in de vorm van isopropanol of ethanol. Alcohol doodt bacteriën door de vetten van hun celmembraan beter oplosbaar te maken in water. Hierdoor valt het celmembraan uit elkaar. Nu kan de alcohol de bacteriële cellen binnendringen en daar nog meer schade aanrichten, zoals het denatureren (inactiveren) van eiwitketens. Hierdoor gaat de bacteriële cel kapot en wordt het dus in feite uitgeschakeld. GAME OVER!

Alcohol is gelukkig alleen schadelijk voor bacteriële cellen, het zal geen menselijke cellen op soortgelijke manier doden. Wel is alcohol zeer uitdrogend voor de huid. Om die reden stoppen fabrikanten er graag sterk hydraterende ingrediënten bij, zoals glycerine. Ook zogeheten thickening agents (verdikkingsmiddel) worden er aan toegevoegd, zoals polyacrylic acid. Dit ingrediënt geeft de hand sanitizer een gelachtige textuur en helpt het beter verspreiden over de huid. Om de sterk alcoholische geur te verdoezelen gebruikt men parfumstoffen en etherische oliën.

En dat is een hand sanitizer in een notedop: een heleboel alcohol + glycerine (of ander hydraterend ingrediënt) + verdikkingsmiddel + geurstoffen.

Doodt het écht 99,9% van de bacteriën?

In theorie wel. En dan bedoel ik dat er getest is op oppervlakken zoals tafels of vloeren met een specifieke hoeveelheid hand sanitizer. In elk geval niet op iets ‘levends’ zoals onze handen. Als wij iets minder hand sanitizer gebruiken dan tijdens de laboratorium tests, of als wij onze handen minder goed inwrijven dan voorgeschreven, zal een hand sanitizer NOOIT 99,9% van de aanwezige bacteriën doden. Alsnog wel héél veel, maar hoeveel precies hangt af van externe factoren en dat is dus niet echt meetbaar in de praktijk.

Om effectief te zijn moet een hand sanitizer minstens 60% alcohol bevatten. Sommige goedkopere merken stoppen er minder dan 60% in, dus dit is zeker iets waar je op moet letten bij de aanschaf van een goede anti-bacteriële handgel. Deze handgels doen namelijk meer kwaad dan goed, omdat ze de bacteriën voornamelijk verschuiven en verspreiden, in plaats van ze daadwerkelijk te doden.

Wat ook handig is om te weten, is dat hand sanitizers het meest effectief zijn in het doden van bacteriën wanneer er 70% isopropanol alcohol in voorkomt. Het is zelfs effectiever dan een concentratie van 96%. Dit komt vanwege het feit dat er meer water voorkomt in 70%isopropanol alcohol, dat bijdraagt bij het binnendringen van de bacteriële cellen.

Kortom, een hand sanitizer is zeer effectief in het doden van bacteriën, maar in de praktijk komt het zelden voor dat ze écht 99,9% zullen doden.

Voorkomt hand sanitizer dat we ziek worden?

Hoewel anti-bacteriële handgels effectief zijn in het doden van bacteriën en virussen, doden ze niet per se ALLES wat ons ziek kan maken. Wel doden ze de virussen die verkoudheid (rhinovirus) en griep (influenza) veroorzaken, dus in deze tijd van een griepepidemie is het zeker geen overbodige luxe om hand sanitizer te gebruiken. Toch tonen veel onderzoeken aan dat het gebruik van hand sanitizer geen effect heeft op het wel of niet krijgen van een verkoudheid of griep, met de simpele gedachte dat deze virussen onder andere via de lucht worden verspreid. En ja, daar valt niets tegenin te smeren natuurlijk.

Het norovirus (buikgriep) is lastiger te doden, vanwege het feit dat het virus ingekapseld is en het celmembraan dus niet zomaar stuk te maken is. Alleen hand sanitizers met het ingrediënt benzethonium chloride schijnen enigszins effectief te zijn tegen buikgriep.

Ook de bacterie E.coli wordt niet gedood met hand sanitizer. Het is een vrij onschuldige bacterie die van nature in ons lichaam voorkomt, maar sommige soorten veroorzaken voedselinfecties met diaree en darmklachten tot gevolg. Het is dus erg belangrijk om voor het koken je handen goed te wassen. En daarmee bedoel ik 30 seconden lang goed inzepen. Dat is in dit geval effectiever dan smeren met een anti-bacteriële handgel.

Hand sanitizers doden een groot scala aan bacteriën en virussen, maar ze maken je handen niet per se schoon. Restjes vuil, bloed, urine en poep blijven gewoon zitten. Na een toiletbezoek kun je dus ook beter je handen wassen met water en zeep, in plaats van een anti-bacteriële handgel gebruiken.

Conclusie

Anti-bacteriële handgels doden – bij juist gebruik – een zeer groot gedeelte van de aanwezige bacteriën en virussen op je handen. Gebruik voldoende gel op je handen en wrijf het minstens 20 seconden stevig in. Het is belangrijk dat je handgels gebruikt met minstens 60% alcohol waarvan70% isopropanol alcohol. Deze werken het meest effectief.

Of anti-bacteriële handgels voorkomen dat je ziek wordt, daar zijn de meningen over verdeeld. Het is bekend dat ze bepaalde ziekmakende bacteriën en virussen wél effectief doden, maar je kunt alsnog besmet raken via de luchtwegen en bovendien doden ze niet alles. In sommige gevallen, zoals tijdens het koken of na een toiletbezoek, heeft het zelfs de voorkeur om je handen te wassen met water en zeep.

Naar mijn mening kan het gebruik van anti-bacteriële handgel geen kwaad, al zal ik het zelf alleen gebruiken als er écht geen wasbak in de buurt is. En als je het gebruikt, let er dan op dat je echt goed spul koopt en niet iets dat alleen maar lekker ruikt en een leuke verpakking heeft. Omdat hand sanitizer tegenwoordig zo fancy is met vrolijke kleurtjes en geurtjes, denk ik dat het vaker wordt gebruikt dan goed voor je is: het ruikt immers zo lekker! Maar vanwege het hoge alcoholpercentage droogt het je handen onwijs uit en dat is natuurlijk niet fijn voor je huid. Het is dus altijd handig om een flesje op zak te hebben, maar gebruik het alleen als het echt noodzakelijk is en als er echt geen andere mogelijkheid is om je handen te wassen.

Gebruik jij wel eens een hand sanitizer? En zo ja, vind je dat je hierdoor minder snel ziek wordt?